DŽEMAT SANSKI MOST

Hamzibegova džamija (foto: Samir Sinanović) Hamzibegova džamija (foto: Samir Sinanović)

Džemat sanski most (grad)

Hamzibegov džemat Sanski Most (grad), kojem pripadaju lijeva i densna obala Sane, te ulice 5. i 7. korpusa, smješten je u samom centru grada, odnosno u središtu medžlisa, a na raskrsnici puteva koji vode prema svim ostalim džematima medžlisa. Džemat broji 3.000 domaćinstava i posjeduje najveću i jednu od najljepših džamija u Muftiluku bihaćkom, pa i šire.

Džamija u ovom džematu prvi put je sagrađena oko 1557. godine, a dao ju je sagraditi turski namjesnik Hamzibeg, po kome je i dobila ime. Usmene predaje govore da nije zabilježeno u povijesti – ljetopisima da je džamija ikada bila srušena do temelja, kao što se to desilo u minulom ratu, iako je bilo većih i manjih oštećenja u toku balkanskih i svjetskih ratova. Posljednji put džamija je rekonstruirana 1984. godine. Srpsko-crnogorski agresor je, 27. juna 1992. godine, srušio džamiju, te kompletan materijal zajedno sa nišanima odvezao na otpad.Današnja, nova džamija, utemeljena je jula mjeseca 1997. godine, a svečano otvorena 06. avgusta 2000. godine. Svečanosti otvorenja prisustvovalo je između osamdeset i stotinu hiljada građana.

Kamen temeljac postavio je legendarni komandant 7. korpusa Armije RBiH rahmetli general Mehmed Alagić zajedno sa mutevelijom rahmetli Sejdom Nalićem, a svečano otvorio Safet Tufek, džematlija koji je dao najveću donaciju, 40 hiljada KM, za njenu izgradnju. Pečat zvaničnosti otvorenju dao je h. hafiz Ismet ef. Spahić, naibu-reis IZ BiH. Glavni donatori/vakifi su džematlije Sanskog Mosta i dijaspore a znatna sretstva izdvojila je i humanitarna organizacija Visoki saudijski komitet, te općina Sanski Most i njeni privredni subjekti.prije_1992.__godine__hamzibegova

Stalnu imamsku službu u ovom džematu obavljali su slijedeći imami: Husein ef. Vajzović, 1869. godine, hafiz Muhamed-beg, spominje se kao vjeroučitelj 1891. godine, Salih ef. Arnautović, spominje se kao vjeučitelj 1899. godine, Ahmed ef. Bilajbegović (1926.-1938.), Ali ef. Muratović (1938.-1946.), Adil ef. Džaferagić (1946.-1974.), prof. Mustafa ef. Sušić (1974.-1989.), Derviš ef. Dervišević (1989.-1992.), prof. Muharem ef. Botić (1990.-1992.), prof. Husein ef. Kovačević (od 1995. prvi imam) i prof. Mirsad ef. Sedić (od 1995. drugi imam).

Među poznatije imame koji su djelovali u ovom džematu, između ostalih, spadaju i prof. Mustafa ef. Sušić, profesor GHM u Sarajevu, koji je dao krupan doprinos razvoju islama i pokazao velike organizatorske sposobnosti na izgradnji islamskih objekata, a posebno džamije u Sanskom Mostu. Važan doprinos poslijeratnom razvoju islamskog života i kulture u Sanskom Mostu, dao je Husein ef. Kovačević, aktuelni prvi imam Hamzibegove džamije.

Od značajne vakufske imovine koju je ovaj džemat nekada imao a koju su, malo po malo, oduzimale vlasti Austro-Ugarske, Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca, Kraljevine Jugoslavije te SFRJ, nije mnogo ostalo. Poslije minulog rata, vlasti općine Sanski Most su džematu vratile slijedeću vakufsku imovinu: Radnički univerzitet (bivši mekteb) i Gradsku vakufsku pijacu (bivše mezarje). Međutim, većina vakufske imovine nije vraćena iz razloga što još uvijek nije donesen Zakon o restituciji, mada je dokumentacija za to pripremljena. (Ilustracije radi navodimo da je poslije 1945. godine vlast oduzela zemljište gdje je sada hotel, zatim parcelu na stanici koja je pretvorena u park, a sa najvećim – gradskim mezarjem džemata gazduje JKP «Sana«). Najveći vakif u povijesti džemata je Hamzibeg, turski namjesnik, koji je izgradio i uvakufio prvu džamiju.

1992._godine_porusena_hamzibegovaU džamiji se klanja svih pet dnevnih namaza, džuma, teravija i bajrami, dok se mektebska nastava izvodi četiri puta sedmično, ili ukupno 16 nastavnih sati. Poslije rata postojao je muhadžirski/prognanički džemat Krkojevci, koji se, povratkom muhadžira svojim domovima iz kojih su bili protjerani 1992-95, ugasio. Postoji, doduše, inicijativa da se džemt Krkojevci ponovo aktivira. Treba spomenuti da su iz gradskog džemata izrasla dva prigradska, Zdena i Kruhari-Jezernice, te da su isti potpuno samostalni i imaju svoje džamije i ostalu infrastrukturu.

Podijeli